78. ROCZNICA WYBUCHU POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM
Powstanie w GETCIE WARSZAWSKIM - fotografia z niemieckiego raportu. Oryginalny podpis w raporcie:`
„Grupa uderzeniowa” / Źródło: domena publiczna
78 lat temu, 19 kwietnia 1943 roku, żydowscy bojownicy z ŻOB i ŻZW stawili zbrojny opór oddziałom niemieckim, które przystąpiły do likwidacji WARSZAWSKIEGO GETTA, w którym przebywało aż 460 tysięcy Żydów.
„Są takie piękne słowa: godność, człowieczeństwo. Tego broniliśmy” – mówił o podjętej wtedy walce Marek Edelman, jeden z przywódców zrywu.
,,Powstanie nie było porywem walczących o zwycięstwo i laury, tylko kamieniem rzuconym przeciwko ideologii dzikiej, wyzbytej cech człowieczych i przeciw olbrzymiej sile państwa w centrum Europy rządzonego przez zgraję morderczych oprawców w obliczu milczącego świata. Ten czyn, który wrył się w pamięć i świadomość ludzką, przybiera miarę mitu, buntu słabych i opuszczonych przeciw niesamowitym, niszczącym siłom i zasługuje na nowe przykazanie: nigdy więcej" - pisał prof. Israel Gutman. ("19.04.1943", Fundacja Shalom).
Powstanie było pierwszym miejskim zbrojnym zrywem w okupowanej przez Niemców Europie, zakończyło się
w połowie maja. W walkach i egzekucjach zginęła większość bojowników, a pozostająca na terenie getta ludność została deportowana do obozów zagłady. Znaczna większość budynków została spalona.
Ostatnim punktem likwidacji dzielnicy żydowskiej w Warszawie było wysadzenie Wielkiej Synagogi w dniu 16 maja 1943 roku z rozkazu Jürgena Stroopa.
Powstanie w WARSZAWSKIM GETCIE rozbudziło wolę walki w innych ośrodkach. Do wystąpień zbrojnych doszło, jednak na dużo mniejszą skalę, m.in. w gettach w Białymstoku, Będzinie, Częstochowie i Wilnie.
Opracowanie: Dorota Chrabska, Tomasz Kędziora
