Szkoła Podstawowa nr 3

                  Cały grudzień przeniknięty jest atmosferą świątecznego oczekiwania. To piękny i zarazem trudny okres – magia świątecznej atmosfery zmaga się z komercyjnym szaleństwem i natłokiem obowiązków w domu i pracy. Szukamy sposobów, by ocalić świąteczną atmosferę: kalendarz adwentowy, blask świec, stroiki z zielonych gałązek, tworzenie  i wieszanie ozdób choinkowych, zapachy świątecznych wypieków, i wreszcie – dźwięki kolęd, które mogą nam towarzyszyć podczas całych przygotowań. Czasem już ich pierwsze nuty przenoszą nas w świat świątecznych wzruszeń i wzajemnej życzliwości, dla wielu dzieci zaś są – obok prezentów pod choinką – pierwszym skojarzeniem ze Świętami. Kolędy, czyli pieśni religijne o tematyce związanej z Bożym Narodzeniem i obrzędami noworocznymi, rozpowszechniły się w Polsce równocześnie z wprowadzeniem rzymskokatolickiego kalendarza. Pierwsze zapisy melodii oraz tekstów pochodzą z XV wieku. Wspólne kolędowanie jest pięknym staropolskim zwyczajem, który przetrwał do dziś i łączy pokolenia. To piękna tradycja. Warto pielęgnować ten polski zwyczaj i przekazywać go dzieciom. Dlatego jako wychowawcy świetlicy w tym celu przygotowaliśmy historię i linki kilku kolęd, których możemy wspólnie posłuchać i zaśpiewać. Początki polskich kolęd sięgają średniowiecza, za najstarszą uchodzi „Zdrow bądź, krolu anielski” (zapis oryginalny) https://youtu.be/4LcMlVbfBSc z 1424 roku. Jest to fragment kazania Czecha, Jana Štěkny, absolwenta uniwersytetu  w Pradze i spowiednika królowej św. Jadwigi Andegaweńskiej. W końcu XV wieku powstały natomiast: „Stałać się rzecz wielmi dziwna” https://youtu.be/myVZugovths i „Chrystus się nam narodził” https://youtu.be/fhU2fI2TiKU będące prawdopodobnie przekładami czeskich pieśni religijnych. Z upływem czasu zaczęło się pojawiać coraz więcej utworów rodzimych, kolędy pisali najwybitniejsi polscy twórcy z Janem Kochanowskim i Sebastianem Grabowieckim na czele. Cechą charakterystyczną polskich pieśni bożonarodzeniowych było oparcie ich melodii na popularnych tańcach. „W żłobie leży” – będąca prawdopodobnie fragmentem kazania Piotra Skargi – nawiązywała do poloneza koronacyjnego Władysława IV (1632) https://youtu.be/SoovenCFNTc, również w rytmie tego tańca śpiewano „Dzisiaj w Betlejem” https://youtu.be/VNl1taI0PMI i „Bóg się rodzi” https://youtu.be/SX5xO4BPRIo, natomiast „Hej, bracia, czy wy śpicie” https://youtu.be/Jc1z7ChGJs8 to krakowiak. Wiele kolęd i pastorałek powstałych przed stuleciami do dzisiaj zachowało swoją popularność, czego najlepszym przykładem jest wspomniana już pieśń „Lulajże, Jezuniu” po raz pierwszy opublikowana w 1705 roku. https://youtu.be/mpYjJaLoD-Y.                                                                                                                                     Czytaj więcej: https://histmag.org/Historia-polskich-koled-i-pastoralek-19812.

Opracowanie: Dorota Chrabska i Tomasz Kędziora

WESOŁYCH ŚWIĄT